O idei
Tabor Domu Tańca to tygodniowa „szkoła tradycji” – warsztaty poświęcone polskiej muzyce tradycyjnej w jej autentycznej, niestylizowanej postaci.
Co roku celem Taboru jest nauka zanikających form tańca, śpiewu, muzyki instrumentalnej i rękodzieła w jednym z regionów Polski. Program uzupełniają wieczorne zabawy taneczne z kapelami wiejskich mistrzów i ich uczniów, wykłady, spotkania, projekcje filmów.
Tabor ma zatem wielowymiarowy charakter – przede wszystkim edukacyjny, ale także naukowy, artystyczny i społeczny. Jego ideą jest uczenie się bezpośrednio od mistrzów ze starszego pokolenia, dlatego oparty jest na potencjale miejscowych muzykantów, śpiewaczek, tancerzy, rzemieślników. Tabor stwarza integrujące sytuacje społeczne – podczas wieczornych zabaw jest miejsce zarówno dla miejscowych, mieszkańców wsi i okolic, jak i przyjezdnych, uczestników warsztatów – w dowolnej zresztą kolejności, bo obie grupy są dla nas równie ważne.
O regionie
Kielecczyzna, historycznie zaliczana do Małopolski, obejmuje tereny bardzo różnorodne, zarówno pod względem krajobrazowym (m.in. Góry Świętokrzyskie, Ponidzie, przełom Wisły), jak i kulturowym – jeszcze przed wojną region zamieszkiwali, obok katolików, m.in. Żydzi, Rosjanie, Cyganie. Niegdyś niemały wpływ na dzieje regionu mieli tzw. bracia polscy (arianie) z Rakowa i Pińczowa.
Ze względu na swoje usytuowanie, region kielecki pozostawał pod wpływami silnych tradycji muzycznych regionów sąsiednich (Radomszczyzna, Opoczyńskie, Powiśle Lubelskie, Małopolska), jednak utrzymał swoją odrębność – pod względem repertuaru, instrumentarium, wariantów melodii czy stylu wykonawczego. Wyjątkowość kultury muzycznej tego obszaru przejawia się m.in. w unikatowym instrumentarium – np. częstym występowaniu instrumentów dętych blaszanych (kornet, trąbka, puzon) i drewnianych (klarnet, w późniejszym czasie także saksofon). Silne sekcje dęte narzucały określone tonacje – wygodne dla instrumentów dętych, a bardziej wymagające dla skrzypiec, co przyczyniło się prawdopodobnie do stopniowego zaniku tradycji skrzypcowej – obecnie bardzo trudno znaleźć w regionie skrzypków grających dawny repertuar.
Jednocześnie wykonywany repertuar zachował specyficzny starodawny charakter. To wielki zbiór melodii trójmiarowych, zwanych tutaj najczęściej „chłopami”, a także „śpiewami” lub też „powiślakami”, „zawiślakami” czy „podwiślakami”. Charakterystyczne, wydłużone „weksle” (łączniki poszczególnych części melodii), spokojniejsze niż np. w Radomskiem tempo oraz unikalny zwyczaj zmian tonacji (tzw. granie „z przejmy” lub, jak mówią muzkanci na Powiślu, „na przestrój”) to tylko niektóre z cech muzyki wschodniej części Kielecczyzny.
Sędek
Wieś Sędek leży w południowej części Gór Świętokrzyskich, na terenie Cisowsko-Orłowińskiego Parku Krajobrazowego, zajmując grzbiet wzniesienia górującego nad pobliskim Łagowem. Jest najwyżej położoną w Górach Świętokrzyskich wsią o zwartej zabudowie. Roztacza się stąd piękna, rozległa panorama – z jednej strony na główne pasmo Gór Świętokrzyskich z wybijającym się św. Krzyżem i klasztorem benedyktynów (ważnym w okolicy miejscem pielgrzymek), z drugiej – na Pogórze Szydłowskie i Ponidzie. W pobliżu wsi rozciągają się rozległe lasy, a w nich – m.in. ślady nieistniejących już wsi Wojteczki i Orłowiny.
Wieś lokowano na prawie średzkim już w XIV w. Na dawnych mapach regionu spotyka się pisownię Sendek. Dzisiejsza wieś to ulicówka, której zabudowa ciągnie się na linii wschód-zachód – od przysiółka zwanego Bielowa (wjeżdżając od strony Łagowa), przez Gwiździową, Górną Drogę aż po Łągiew na przeciwległym końcu wsi. Okolice szkoły miejscowi nazywają Schaby – właściwie każdy zakątek Sędka nosi specyficzną, miejscową nazwę. Obecnie Sędek liczy ok. 320 mieszkańców i podobnie jak w wielu polskich wsiach, ta liczba stopniowo maleje.
Podczas II wojny światowej w pobliżu wsi przez kilka miesięcy utrzymywał się front walk między wojskami niemieckimi i rosyjskimi. Z powodu zniszczeń z tamtego okresu, zabudowa wsi jest dziś w większości powojenna. Znakiem starego Sędka jest drewniana kapliczka o konstrukcji zrębowej z XIX wieku na skrzyżowaniu dróg w centrum wsi. Podział wnętrza naśladuje układ obecny w kościołach – płotek oddziela część dla wiernych („nawę”) od części „prezbiterium”, w którym umieszczony jest ołtarz. W środku znajduje się drewniana figura św. Jana Nepomucena.
Bazą Taboru (miejscem warsztatów, a także noclegów dla części uczestników) jest Ośrodek Twórczości Ludowej, mieszczący się w budynku dawnej szkoły.
We wsi działała kiedyś znakomita kapela braci Czerwców – niestety nigdy nie została nagrana. Muzykantów w okolicy było więcej – m.in. słynny skrzypek Łazarski z Barda. Do dziś żyje kilku muzykantów – niestety większość z nich dawno porzuciła granie. Pozostało jednak dużo wspomnień – ich niewyczerpanym źródłem są mieszkańcy Sędka i okolicznych miejscowości. Zbierając opowieści rozpytujemy tez o stare zdjęcia – nasze archiwum fotograficzne stale się powiększa, przede wszystkim dzięki nieocenionej pomocy Joli i Piotra Czerwców z Sędka.
W Sędku działa sklep spożywczy. Najbliższe bary gastronomiczne znaleźć można w Łagowie i Złotej Wodzie.